“Realiseer je steeds hoe kwetsbaar vrijheid is!”, zei Lieke Schuitmaker, burgemeester van Alphen-Chaam, afgelopen zaterdag 4 mei tijdens de dodenherdenking in Chaam. De jaarlijkse herdenking bestond uit een bijeenkomst in de Ledevaertkerk en een kranslegging op het Raadhuisplein. In haar welkomstwoord riep Schuitmaker op om ‘bij meningsverschillen met elkaar in gesprek te blijven!’. Ze heette speciaal de Loopgroep Chaam, de scouting en de andere kinderen welkom. Harmonie St. Cecilia en Zangvereniging Euterpe, voorafgegaan door het kerkorgel, luisterden de plechtigheden op.

Door Berry van Oers

Niet vanzelfsprekend

Andries van Dijk van de Ledevaertkerk benadrukte dat de jaarlijkse dodenherdenking nodig blijft. Hij wees naar de huidige situatie van het geweld in Oekraïne en in Gaza, maar ook naar ontwikkelingen zoals het toenemend antisemitisme. Van Dijk: “Vrijheid is niet vanzelfsprekend. Er moet hard voor worden gewerkt.” Hij sloot zijn overweging af met de bekende laatste zin van het zesde couplet van het Wilhelmus dat treffend van toepassing is op de bevrijders: “…de tirannie verdrijven die mij mijn hart doorwondt.”

Gedichten

Harmonie St. Cecilia, gedirigeerd door Pieter Zwaans, gaf tijdens de herdenking een statement af door de uitvoering van ‘Sjtsje ne vmerla Oekrajiny’, het volkslied van Oekraïne. Kinderen van de basisscholen uit Chaam, Alphen en Galder hadden gedichten en tekeningen gemaakt over de oorlog. In de Ledevaartkerk en op het Raadhuisplein werden enkele van die gedichten door de kinderen zelf voorgedragen. Elin: “We willen vrijheid, geen geweren, bommen en tanks meer”. Niamh: “Hopelijk is er op een dag weer vrijheid!” Na afloop van de herdenking waren de posters met de gedichten en de tekeningen te bewonderen in Bellevue.

Doorgeven

Ook diaken Joop Smies vertelde dat herdenking nu nog steeds nodig is. “Vanwege de miljoenen die omkwamen”, zei hij. Maar ook met het oog op de oorlogen daarna, legde Smies uit. In zijn overweging wees hij naar groepen die tegenover elkaar staan. “Hele groepen worden gewantrouwd door handelingen van enkelen”, zei Smies. Hij benadrukte dat mensen willen worden gezien zoals ze zijn als individu en niet als groep waarbij je hoort. Hij riep de aanwezigen op om vrijheid door te geven en te bewaken. Smies: “Sla een arm om hen heen voor wie vrijheid het minst vanzelfsprekend is.”

Kranslegging

Daarna ging de herdenking verder buiten op het Raadhuisplein met de kranslegging bij de gedenkstenen daar. Na het taptoesignaal, gespeeld door de jubilerende trompettist John van Beckhoven van St. Cecilia, waren er twee minuten stilte gevolgd door het eerste en zesde couplet van het Wilhelmus. Burgemeester Schuitmaker trok tijdens een krachtige toespraak meerdere lessen uit het verleden. Zo opperde ze onder meer niet steeds zwart-wit te denken omdat kwesties vaak genuanceerder liggen. De gebarentolk deed er simultaan verslag van.

Jan

Burgemeester Schuitmaker vertelde treffend het verhaal van Jan die nog net geen vijf jaar oud was toen de oorlog uitbrak. Hij groeide tijdens de jaren die volgden op in de boerderij van zijn ouders zuidelijk van Chaam bij Baarle-Nassau. Jan maakte de bevrijding in 1944 als negenjarige bewust mee. Vanuit de schuilkelder hoorde hij de kanonnen. Het granaatvuur kwam kortbij. Jan zag na de bevrijding dode soldaten in het veld liggen. Ze hadden hun armen naar de hemel gestrekt. Die beelden bleven Jan zijn verdere leven bij. Schuitmaker zei dat Jan nog wel eens langs de plek rijdt waar destijds een dode soldaat lag. Doordat Jan zijn verhaal blijft vertellen vergeten wij niet wat er destijds allemaal is gebeurd. Afgelopen zondag 5 mei ging Jan, bijna tachtig jaar na de bevrijding, het bevrijdingsvuur met de Loopgroep in Wageningen ophalen.