In de zomervakantie probeerden we wat bij te verdienen. De meest voorkomende Chaamse vakantiebaantjes waren aardbeienplukker en flesjesraper. Sommigen schopten het tot campingklusser. Koske deed geen vakantiewerk. ”Ik hou vukkaassie, want werreken kunde ommes oew hele lèven nog”, zei hij.

Door Berry van Oers

Aardbeienplukker

Robke had vakantiewerk gevonden als aardbeienplukker. Hij vertelde hoe hij ’s morgens in alle vroegte op zijn knieën tussen de rijen aardbeienplanten zat en uitkeek naar de koffiepauze. “Wulde gullie ok errebeesjes plukken?”, vroeg Robke. Maar het plukken leek ons eentonig en saai. Zeker toen Robke vertelde dat de bazin de koffie inschonk en die vervolgens liet afkoelen. Pas daarna riep ze dat het koffietijd was zodat de plukkers de lauwe prut snel konden doorslikken om meteen terug aan het plukken te gaan.

Campingklusser

“Er mot toch wa aanders te veinen zen”, zei Pirke. Bij het Eldoradopark zochten ze tijdelijke klusjesmannen, hoorden we van Toon die daar werkte. We solliciteerden en werden meteen aangenomen door beheerder Honcoop. Geweldig! Het betaalde beter dan plukken en het werk was afwisselend, variërend van het zwembad schrobben, de iglo’s meubileren, de kantjes van de visvijver bijknippen tot het schilderen van de manege. Voor onze zestiende verjaardag kochten we allebei van ons vakantiegeld een brommer bij Harry in Hulten.

Flesjesraper

De Acht van Chaam zorgde voor populaire vakantieklusjes en was de bakermat van Chaams ondernemerschap. De opbrengst van de verkoop van programmaboekjes overtrof zelfs een maand traktement. De meeste verdiensten haalden we uit het rapen van lege bierflesjes tijdens de Acht. Alle flesjes waren welkom, variërend van De Drie Hoefijzers, Breda Bier tot Skol. Elk leeg flesje werd ingewisseld tegen statiegeld. Vooral onder de tribunes kon de oogst groot zijn. De tribunezitters waren alert. Ze hielden de hand stevig rond de fles om te voorkomen dat de rapers de halfvolle fles tussen de benen weggristen.

Teilen

Al vroeg meldde Joosje zich op de dag van de Acht met een boodschappentas. “We kunnen het beste buitenaf de lussen langsgaon, want daor verkopen ze ommes de miste fleskes”, wist hij. Vanaf de opritten van hun huizen verkochten Chamenaren flesjes bier tijdens de Acht. Joosje wist precies waar de teilen met koud water stonden om de flesjes koel te houden, met naast de sloot een dakgoot op buikhoogte om de ‘aardappelen af te gieten’. Ook kon je er wat bij eten zoals hardgekookte eieren. “Van gekokte aaieren krijgen ze dorst en ge kunt ze makkelijk meenemen naor de volgende halte”, legde Joosje uit.

Rang

Wanneer dorstlustigen bier kochten wachtte Joosje ze op, vlak voor de volgende halte, om hun flesjes in ontvangst te nemen. “Aanders leveren ze die fleskes ommes zelf in”, zei hij slim. De ondernemende Chaamse jongelui brachten tijdens de Acht tienduizenden flesjes samen om ze in te wisselen voor statiegeld. Sommige standhouders flesten de zaak door in ruil voor de ingeleverde flesjes een rolletje Rang uit te reiken. Toen we thuis vertelden dat we belazerd waren ging ma verhaal halen. Ze was begiftigd met een scherpe tong. De oplichters kwamen snel tot bekering. Fraaske pakte het anders aan. Hij zette op verschillende plaatsen langs het parcours een teiltje weg met flesjes bier en vroeg klasgenoten om ze te verkopen. Zelf zorgde hij voor de bevoorrading en ‘s avonds betaalde hij de verkopers uit en hield er meer aan over dan zij allemaal samen.

Voorspelling

Na de komst van blikjes en de jaarlijkse indexering van de wekelijkse traktementen verdween het traditionele ‘fleskes raopen’ allengs van het Acht-toneel. Opa voorspelde het al: “De Chaomse kiendjes zuuken naor fleskes om in te wiesselen veur staotiegeld. Mar det duurt ommes nog mar efkes, want veur die blekken blikskes krijde gin geld!” Zijn voorspelling over de blikjes kwam uit, maar werd in 2023 teniet gedaan. Dat kon opa toen niet weten.