Pas geleden was in het nieuws dat in Almere geen gefrituurd eten meer mag worden verkocht binnen honderd meter van een school of het ziekenhuis. Straks kun je daar niet meer even snacken tussen de middag. ‘Betutteling’ volgens sommigen. ‘Een goede zaak’ oordelen anderen, omdat het vlees nu eenmaal zwak is en je het spek niet op de kat moet binden. “Tis ommes veur oewen eigenste bestwil”, zou ma gezegd hebben.

Door Berry van Oers

Doordeweeks

Bij ons op school ging iedereen tussen de middag even naar huis om te eten. Degenen die achteraf woonden, aten hun boterhammen op bij een klasgenoot of bij familie in ‘het turp’. Bij ons in de klas ging destijds niemand tussen de middag even langs Kriesje voor een frietje. De cafetaria van Kriesje was trouwens op dat tijdstip gesloten. En al zou Kriesje wel open zijn geweest, dan hadden we geen geld om zijn frietjes te kopen. Bovendien snackten we doordeweeks zelden.

Zondag

Soms mochten we op zondag wel een frietje bij Kriesje gaan kopen in zijn cafetaria aan de Dorpsstraat, naast het kruidenierswinkeltje van zijn vrouw Emma. “We gaon ’n frietje haolen bij Kriesje”, riepen we dan ‘freet’ tegen Dina van de overkant. “Veur mijn intje mee piccalilly en doet er ’n knakwosje bij”, zei pa dan. We kregen van ma een paar guldens mee. “Nie kwijthelpen horre”, waarschuwde ze altijd.

Automatiek

Toen we in de stad op school zaten waren we snel verkocht. Reneke had een hekel aan het samen eten in de kantine met zijn klasgenoten die daar braaf hun meegebrachte boterhammen opaten. Bovendien mocht je binnen niet roken, dus at Reneke zijn broodtrommeltje buiten op het schoolplein leeg. Steeds vaker had hij niet eens brood bij zich. Dan gingen we naar de automatiek achter de school vlak bij de grote kerk. Dat frietje en kroketje van achter het glas was voor Reneke het geluksmomentje van de schooldag.

Averechts

Als de leraar zei dat het voor onze ‘eigen bestwil’ was, waren we op onze hoede. Dan moesten we iets doen wat we niet wilden. “Det maok ik ommes zelf wel uit”, zei Reneke altijd. Hij had een hekel aan betutteling. Toen de helmplicht werd ingevoerd, bleef hij nog lang zonder helm op zijn Puch rondrijden. Acties zoals ‘eet meer fruit’ werkten bij hem averechts. Als ze tegen Reneke gezegd zouden hebben dat hij tussen de middag niet naar de automatiek moest gaan ‘voor zijn eigen bestwil’ had hij zeker nog een extra ‘frietje oorlog’ besteld.

Afwegen

Pa pakte het anders aan. Hij dacht met ons mee en leerde ons de ‘voor en tegens’ tegen elkaar afwegen, zodat we daarna zelf een beslissing konden nemen. Meestal kwamen we dan uit bij hetzelfde als wanneer pa ons betuttelde onder het mom van ‘tis veur oewen eigenste bestwil’. Maar dat deed hij niet. Pa gaf ons het idee dat we zelf wisten wat we wilden en wat goed voor ons was.

Aanpak

Zou de aanpak van pa misschien ook iets voor Almere zijn? Dan zouden de ‘Almerianen’ uitgedaagd worden om de ‘voor en tegens’ van snacken tegen elkaar af te wegen om daarna zelf een beslissing te nemen. Toch zal de verleiding best wel eens te groot zijn. En wat dan nog? Af en toe een ‘frikandel speciaal’ is niet slecht, behalve als je er dagelijks een paar naar binnen werkt. ”Det maok ik ommes zelf wel uit”, zei Reneke altijd. Hij had een hekel aan betutteling.