Op paasmaandag 21 april overleed paus Franciscus. In november 2022 verbleef ik een week lang samen met de Nederlandse bisschoppen in het Vaticaan, in Domus Santa Marta, het huis waar paus Franciscus woonde. We kwamen hem regelmatig tegen in de wandelgangen en de eetzaal. Dan stak hij vriendelijk zijn hand op. Ook spraken we met de paus in het pauselijk paleis. Toen we vertrokken gaf hij een pauselijke plaquette en een door hem gezegende rozenkrans mee terug naar Chaam.

Door Berry van Oers

Deurtje

Wanneer we de sleutel van Domus Santa Marta toonden, liet de Zwitserse Garde ons passeren. Tussen de middag was er even tijd om de St. Pietersbasiliek te bezoeken, maar er stond een lange rij voor de hoofdingang. Een Zwitserse gardist wist raad. Via een klein deurtje aan de achterkant van de St. Pieter kon je naar binnen zodat je ineens in de buurt van het hoofdaltaar uitkwam.

Solidariteit

Paus Franciscus communiceerde graag in gebaren en beelden en met humor. Dat sprak vele mensen aan. Ze begrepen hem. Hij liet zich rijden in een bescheiden middenklasser en droeg zijn eigen aktentas. Hij at met daklozen en gevangenen. Solidariteit was tekenend voor het pontificaat van paus Franciscus. Hij benadrukte dat alle mensen met elkaar verbonden zijn als broeders en zusters zowel in goede als in slechte tijden. Paus Franciscus leerde die onderlinge verbondenheid om te zetten in solidariteit.

Chaam

Ook voor de ingang van Domus Santa Marta hield de Zwitserse Garde steeds de wacht. Elke keer als je er binnen of buiten ging sprongen de gardisten in de houding. Na een paar dagen kenden ze je. Ze probeerden je dan in het Nederlands te begroeten met Duitse tongval. Na hun dienst kwamen we de Zwitserse gardisten soms tegen in spijkerbroek en op sportschoenen. Ze waren verrast toen we vertelden dat Nederland ook een plaats heeft met de naam Chaam, net zoals Zwitserland.

Milieu

Paus Franciscus koos voor het leven, van het ongeboren leven tot het leven van kwetsbare oude mensen, maar ook het leven van de aarde. Door die brede invulling wist hij velen te betrekken, ook buiten de Kerk. Solidariteit leidt niet alleen tot respect voor mensen maar ook voor de schepping. Paus Franciscus verbond milieuproblemen met armoede. Het zijn immers de arme mensen die het meest getroffen worden door milieuvervuiling. De encyclieken waarin de paus daarover zijn gedachten uiteenzette hadden een grote impact, ook bij de Verenigde Naties en leidden tot gesprekken in meerdere VN-commissies.

Kuieren

Domus Santa Marta bevindt zich links achter de St. Pieter. Vandaaruit loop je zo de Vaticaanse tuinen in, waar destijds emeritus paus Benedictus XVI regelmatig met zijn secretaris een wandelingetje maakte. Dan zag je hem lopen met een stok in een witte soutane en een witte jas. Het heeft iets bijzonders om door de Vaticaanse tuinen te kuieren. Veel pausen liepen daar ooit rond, hun zorgen overpeinzend.

Goedenavond!

Op 13 maart 2013 werd Jorge Mario Bergoglio gekozen tot paus. Met zijn eerste woorden als paus vanaf het balkon van de St. Pieter zette hij destijds de toon van zijn pontificaat: ’Broeders en zusters, goedenavond!’ Die begroeting hoort voor altijd bij paus Franciscus. Evenals die andere bijzondere momenten zoals toen hij vier jaar geleden de zegen gaf midden in coronatijd op een leeg regenachtig St. Pietersplein en toen hij afgelopen kerstavond als eerste de heilige deur van de St. Pieter passeerde ter gelegenheid van het Jubeljaar en iedereen ‘hoop’ aanbood.